Sarkoidoza jest chorobą, której przyczyna nie została jeszcze dokładnie ustalona. Uważa się, że istotną role mogą odgrywać czynniki genetyczne, jednak jak dotychczas nie udało się ustalić jednoznacznie lokalizacji zmian w genomie ludzkim odpowiadającym za rozwój choroby. Na poziomie tkankowymi charakterystycznym obrazem sarkoidozy są skupiska komórek tworzące ziarniniaki, podobne do tych, które widuje się w gruźlicy. Potwierdzenie ich obecności w tkankach daje możliwość potwierdzenia rozpoznania choroby.

​

     Sarkoidoza dotyczy głównie płuc i tzw. węzłów chłonnych wnęk, które znajdują się w śródpiersiu, a więc w tej części ciała, która znajduje się w obrębie klatki piersiowej chronionej kostnym pancerzem tworzonym przez żebra i mostek. Może jednak zajmować także inne narządy: wątrobę (w tym przypadku najczęściej nie daje objawów), skórę, oczy, serce, układ nerwowy, węzły chłonne obwodowe (czyli takie, które znajdują się powierzchownie i są dostępne badaniu palpacyjnemu przez lekarza), ślinianki, kości. Pomimo najczęstszej lokalizacji w płucach pierwsze objawy bywają mylące i występują w postaci obrzęków i bólów stawowych, którym może towarzyszyć rumień guzowaty na kończynach. Dlatego też nierzadko pacjenci w pierwszym rzędzie odwiedzają reumatologów lub ortopedów. Sarkoidoza może nie dawać żadnych objawów.

 

     Objawami ogólnymi, które mogą się pojawić są: zmęczenie, osłabienie, utratę apetytu, chudnięcie, podwyższoną temperaturę ciała (zwykle jest to niewielki wzrost, ale istnieje możliwość wystąpienia także wysokiej gorączki sięgającej nawet 40°C). W przypadku postaci płucnej pojawić się może: duszność, kaszel, zmniejszenie tolerancji wysiłku. W diagnostyce zasadnicze  znaczenie mają badania obrazowe klatki piersiowej: rtg i TK klatki piersiowej, które wykazują obecność zmian guzkowych płuc ze współistniejącym powiększenie węzłów chłonnych śródpiersia. W oparciu o wynik badań obrazowych wyszczególnia się postać węzłową lub płucną sarkoidozy. Ważne jest także badanie spirometryczne, które pozwala śledzić dynamikę choroby. Badaniem, które pozwala na uzyskanie diagnostycznego materiału histologicznego niezbędnego do postawienia rozpoznania jest bronchoskopia, czyli wziernikowanie drzewa oskrzelowego. Sarkoidoza jest chorobą zwykle o dobrym rokowaniu. W ok. 85% przypadków w ciągu 2 lat dochodzi do samoistnej remisji. W przypadku zespołu Löfgrena choroba może cofać się bez leczenia. W innych przypadkach choroba może postępować i upośledzać czynność płuc. Może rozwinąć się niewydolność oddechowa. W skrajnych przypadkach uszkodzenie płuc jest tak duże, że konieczne jest rozważenie przeszczepu. Przy sarkoidozie zajmującej serce może rozwinąć się niewydolność serca lub zaburzenia rytmu serca wymagające leczenia. Zajęcie układu nerwowego ma również złe rokowanie. Na szczęście zdarza się rzadko.

 dr n med. Dariusz Dziedzic